Belediging, smaad en laster! Het zal je maar gebeuren.

”De slechtste aller tijden!”, je zal het maar over jezelf te horen krijgen of lezen in een krant of ergens online. Maar wanneer is er sprake van belediging, smaad of laster?

Een individu en/of een groep beledigen heeft altijd een negatieve lading. Het kan voorkomen dat dit als onrechtmatig wordt gezien. Ook kan het zijn dat er sprake is van smaad en/of laster. Smaad en laster zijn vormen van belediging. Wat smaad en laster gemeen hebben is dat het slachtoffer opzettelijk in een kwaad daglicht wordt gezet. Maar wat betekenen smaad en laster precies en wat is het verschil tussen deze vormen van belediging? Is het strafbaar? En zo ja, welke straf kan iemand opgelegd krijgen die zich schuldig maakt aan smaad of laster?

Wat betekenen deze begrippen?

Het is belangrijk dat de begrippen belediging, smaad en laster goed worden gedefinieerd, omdat het in het openbaar gebruik heel vervelende consequenties kan hebben. Om te bepalen wat wel en niet kan, helpt het Wetboek van Strafrecht ons een handje.

Belediging (eenvoudig)

Een eenvoudige belediging is volgens het Wetboek van Strafrecht ”elke opzettelijke belediging die niet onder smaad of smaadschrift valt”. Het is een zogenaamd klachtdelict, wat inhoudt dat de verdachte pas strafrechtelijk vervolgd kan worden wanneer het slachtoffer hier aangifte van doet. Vaak zal belediging dan ook onbestraft blijven.

Belediging wordt meestal gezien als iets wat niet netjes is, maar als je goed op de hoogte bent van je recht dan kan je ervoor zorgen dat degene die jou beledigt, mogelijk vervolgd wordt. Echter, in de praktijk kan het zijn dat het slachtoffer van de aanklacht meer nadelen dan voordelen ondervindt in verband met de openbare rechtspraak.

Smaad

De wet zegt dat iemand schuldig wordt bevonden aan smaad als hij opzettelijk iemands eer of goede naam, met het doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, aanrandt. De wetgever bedoelt hiermee dat je strafbaar bent als je opzettelijke nare dingen zegt over een individu, een groep of een organisatie, met het doel om dit in de publiciteit te brengen.

Smaadschrift

Men kan zich ook op papier negatief uiten tegenover een ander. Als dat het geval is, dan wordt dat smaadschrift genoemd. Het enige verschil is dat het op papier staat of op afbeeldingen te zien is. De motieven voor een smaadschrift zijn vaak wraak of frustratie. Een voordeel voor het slachtoffer is dat de gepleegde smaad eenvoudiger te bewijzen is omdat het op schrift staat.

Laster

Als je iemand opzettelijk zwart maakt door middel van het doen van openbare uitingen, waarvan je weet of had moeten weten dat jouw uitingen niet op waarheid berusten, dan pleeg je laster. Laster is het beschuldigen van iemand gebaseerd op leugens. Dit komt vaak voor bij woede-uitbarstingen na een ontslag (op staande voet) of het beëindigen van een relatie.

In hoeverre zijn deze vormen van belediging strafbaar?

Eenvoudige belediging kan strafbaar zijn. Er moet dan wel aangifte zijn gedaan door het slachtoffer en het Openbaar Ministerie (OM) moet hebben besloten de verdachte te vervolgen. De maximumstraf die de rechter kan opleggen is drie maanden hechtenis of een geldboete van de tweede categorie (€ 3.900,–). De hoogte van de boete of (gevangenis)straf hangt af van de ernst van de belediging. Agressie in het openbaar of discriminerende beledigingen worden zwaarder bestraft.

Smaad is eveneens strafbaar. Ook bij smaad dient er aangifte te zijn gedaan door het slachtoffer en moet het OM hebben besloten om de verdachte te vervolgen. Bij smaad kan de rechter een maximale hechtenis van zes maanden of een geldboete van de derde categorie (€ 7.800,–) opleggen. Ook hier wordt gekeken naar de ernst van het delict. Smaad tegen een ambtenaar (in functie) zal een hogere strafmaat opleveren.

Laster weegt het zwaarst in vergelijking met de eenvoudige belediging of smaad. Bij laster kan de rechter een maximale hechtenis van twee jaar of een geldboete van de vierde categorie (€ 19.500,–) opleggen. Bij laster kan er, in tegenstelling tot eenvoudige belediging of smaad, sprake zijn van een lasterlijke aanklacht. Een lasterlijke aanklacht is een valse aangifte. Dit komt voornamelijk voor in situatie waarin iemand zegt aangerand of mishandeld te zijn, terwijl dit niet het geval is. 

Wat is het verschil tussen deze vormen van belediging?

Een eenvoudige belediging is elk soort belediging die niet in de categorie valt van smaad of smaadschrift. Smaad is, net als een eenvoudige belediging een klachtdelict, maar smaad tegen een openbaar lichaam of instelling weegt vanzelfsprekend zwaarder.

De wet kent ook ”poging tot smaad”. Dit wil zeggen dat er geprobeerd is om smaad te plegen tegen een ander. Een vereiste hierbij is dat er sprake moet zijn van een begin van uitvoering van het misdrijf zijn. Poging tot smaad weegt minder zwaar dan vormen als ”poging tot diefstal” maar het neemt niet weg dat het ook strafbaar is. Hetzelfde geldt ook voor poging tot laster.

Een verschil bij laster, in vergelijken met de bovenstaande vormen, is dat er sprake kan zijn van een lasterlijke aanklacht. Dat is een valse aangifte. Dat komt voor als iemand zegt aangerand of mishandeld te zijn, terwijl dit niet het geval is.

Mogelijke gevolgen

Vaak heeft een individu, een groep of een organisatie als gevolg van smaad of laster reputatie- en/of imagoschade. Echter, in een strafrechtelijke procedure kan er besloten worden geen schadevergoeding toe te wijzen omdat de reputatie- en/of imagoschade niet makkelijk is vast te stellen. Het is overigens wel mogelijk om een schadevergoeding te vorderen in een civiele procedure.

Advies?

Wilt je advies over de stappen die je kunt ondernemen betreffende de belediging, smaad of laster? Of word je vervolgd door het OM? Wil je advies van een deskundige en gespecialiseerde advocaat op het gebied van strafrecht? De gespecialiseerde advocaten en juristen van De Vries Zantman Advocaten voorzien jou graag van advies en staan jou – zo nodig – bij in een gerechtelijke procedure.

Vragen?

Heb jij naar aanleiding van dit artikel nog vragen, dan kan je deze vrijblijvend stellen via onze Facebook pagina of via onze website www.advocateninfo.nl/contact. Wil je liever bellen? Wij zijn te bereiken op het telefoonnummer 010-4420888.

Belediging, smaad en laster! Het zal je maar gebeuren.